Büyüdük, Geliştik: Türkiye Teknoloji Merkezi 25 Yıllık Küresel Mühendislik Başarısını Kutluyor

GE Aerospace Türkiye Teknoloji Merkezi (TTC) 25 yıl önce açıldığında, Aleyna Dursun İstanbul’daki ailesinin evinde koşuşturan iki yaşında bir çocuktu. Bugün, GE Aerospace bünyesinde kıdemli mekanik analiz mühendisi olarak görev yapıyor. Tevfik İnal ise o yıllarda Türkiye’nin güneybatısında bir lise öğrencisi olarak mühendis olma hayalleri kuruyordu. Bugün ise sistem başmühendisi olarak görev alıyor.

Her ikisi de 2000 yılında kapılarını açtığından beri büyük büyüme ve dönüşüm geçiren TTC’nin birer parçası. Merkez, Kocaeli’nin Gebze ilçesinde küçük bir ofiste ABD’deki kıdemli mühendisleri destekleyen birkaç tasarım mühendisi ile başladığı günden bu yana devasa bir büyüme ve olgunlaşma yaşadı. Günümüzde 500’den fazla bilim insanı, araştırmacı ve mühendise istihdam sağlıyor.  

Dahası, GE Aerospace’in küresel Teknoloji ve Operasyon merkezlerinden biri olan TTC, şirketin deneyimli mühendislerinden bazılarına ev sahipliği yapıyor. Buradaki ekipler; GEnx, Catalyst ve CFM* LEAP motorları gibi halen hizmette olan motorların yanı sıra deniz platformları için aeroderivatif teknolojilerin de geliştirilmesine küresel ölçekte katkıda bulunuyor. Ayrıca, GE9X motoru ve Açık Motor, kompakt çekirdek ve hibrit elektrik sistemleri gibi motor teknolojilerini geliştirmeyi hedefleyen CFM RISE** girişimi gibi geleceğin uçuş programları üzerinde de çalışıyorlar. 

TTC; mühendislik tasarımı, araştırma, geliştirme, prototipleme, bakım ve üretim teknolojileri ile yazılım konusunda da bir merkez olarak çalışmaktadır. Mühendisler burada GE Aerospace’in kendi geliştirdiği fizik temelli 3 boyutlu simülasyon, tasarım, modelleme yazılımları ile yapay zeka tabanlı çözümlerin geliştirilmesini ve sürekli güncellenmesini sağlıyor. 

TTC, İstanbul’da yeni açılan Kartal ofisi ve içerisinde Katmanlı Üretim Araştırma Laboratuvarı, Termoakışkan Laboratuvarı ile İleri İmalat ve Tamir Atölyesi bulunan köklü Gebze yerleşkesi olmak üzere iki konumda faaliyet gösteriyor.

TTC’deki rollerin, sorumlulukların, uzmanlık alanlarının ve çalışan deneyimlerinin çeşitliliğini özetlemek mümkün değil. Ancak bu dört çalışanın hikâyesi, TTC’nin GE Aerospace operasyonlarına ve müşterilerine olan küresel etkisinin derin uzmanlığını ve geniş çaplı boyutlarını ortaya koyuyor.

Huriye Akıncı: Amaçla Geçen Uzun Yıllar

Huriye Akıncı, şirketin havacılıktaki  kontrollü kimyasal maddelerinin küresel çevre yönetmeliklerine uyumundan sorumlu programın liderliğini yürütüyor. Görevi, çevre dostu alternatifleri belirlemek ve mevzuata uygunluğu sağlamak üzere süreçleri veya parçaları nitelendirmeyi içeriyor.

TTC’nin en uzun süreli çalışanı olan Akıncı, merkez açıldığında üniversitede araştırma görevlisiydi. Merkez açıldıktan beş yıl sonra termal sprey mühendisi olarak ekibe katıldı. “Sadece 38 kişiydik. Küçük bir ofisti ama en çok hatırladığım şey, insanların orada çalışmaktan çok mutlu olduklarıydı. Zeki, eğlenceli ve samimi insanlardı.”

Genç bir mühendis olarak ekibin güvenlik ve kalite konusundaki hassasiyettinden de etkilendi. Bu, güvenlik veya kalite endişesi olması halinde genç bir mühendis dahi olsa, devam eden süreci durdurma yetkisine sahip olması anlamına geliyordu; üstelik halen öyle.

20 yıl önce katıldığında çalışanların çoğunun süreç mühendisi olduğunu ve Avrupa’daki GE Aerospace tedarikçileriyle çalışarak gerekli spesifikasyonlarda parça üretimini ve süreç iyileştirmeyi desteklediğini hatırlıyor.

Yıllar içinde TTC’nin sadece yeni yetenekler kazanmasını değil, aynı zamanda deneyim ve yetkinliğinin gelişmesini izlemekten keyif aldığını söylüyor. “İlk yıllarımda genç bir süreç mühendisiydim. Çözemediğim bir sorun olduğunda ABD’deki mentorlarımdan destek alıyordum. Şimdi durum tamamen değişti. TTC’de birçok ihtisas uzmanımız ve farklı alanlara GE Aerospace’te küresel çapta sahiplik yapan uzmanlaşmış çalışanlarımız var.”

Uzmanlık seviyesi artarken, TTC’deki kültür ve çalışanların bakış açısı ise değişmedi, diyor Akıncı. “Burada gerçekten yetenekli insanlar var. Sorunları çözmek için birlikte çalışmalarına güvenebilirsiniz. Onlarla çalışmak ve bu başarı duygusunu hissetmek çok keyifli.”

GE Aerospace’taki 20 yılına dönüp baktığında Akıncı, şu anki görevinin küresel sorumlulukları nedeniyle en zorlu görev olduğunu söylüyor. Dünya çapındaki düzenlemeler ve standartlarla ilgili mühendislik zorluklarını yönetiyor ve çözüm bulmak için çeşitli ekiplerle iş birliği yapıyor.

Tüm bu çabaya ise değer olduğunu söylüyor: “İşimin sürdürülebilirlik boyutunu seviyorum. Şirketimizin ‘insanları yükseltmek ve onları güvenle evlerine ulaştırmak’ amacını gerçekten hissedebiliyorum.”

Halit Özkaya: “Pazartesi Sendromu” Yaşamayanlardan

Halit Özkaya, GE Aerospace ve Honda’nın ortak girişimi GE Honda Aero Engines tarafından üretilen HF120 hafif uçak motorunun tasarım mühendisliği ekibini yöneten kıdemli bir alt bölüm yöneticisi olarak çalışıyor. Ekibi, dünya genelindeki müşteriler tarafından kullanılan bu motorların performansını ve dayanıklılığını artıran mühendislik ihtiyaçlarını geliştiriyor.

Özkaya, 15 yıl önce LM2500 aeroderivatif motorun dönen parçaları üzerinde çalışan bir tasarım mühendisi olarak TTC’ye katıldı. ABD’deki tasarım sahiplerine mühendislik desteği sağlayan bir ekibin parçası olarak, dünya genelindeki fabrikalarda LM2500 için üretilen parçaların spesifikasyonlara uygunluğunu değerlendiriyordu.

Daha önce bir otomotiv üreticisinde çalışmış olan Özkaya, GE Aerospace’e katıldığında temel bir farklılığı hemen fark etti: Tempo daha yavaştı ancak her işte çok yüksek mühendislik uzmanlığı gerekiyordu. Eskiden üretimin akışını sağlamaya odaklanırken “havacılıkta öncelikler kalite ve güvenlikti.” Mühendis olarak hassasiyetin gerekliliğinden, ilgili tüm verileri doğru tanımlamaktan ve “işleri %100 doğrulukla tamamlamaktan” keyif alıyordu.

TTC’deki en zorlu projesi olan LM9000 aeroderivatif motorunun geliştirilmesinde alt bölüm yöneticisi olarak, kısıtlı bütçe ve zaman baskısı altında 50’den fazla mühendis ve farklı çarpaz fonksiyonlu ekiple koordinasyonu sağladı. “Çok zorluydu, ancak yoğun çalışma sonucunda zamanında tamamladık. Bu süreç mühendislerimize paha biçilmez deneyimler kazandıran birçok öğrenme fırsatı sundu.”

Özkaya’nın TTC’de sevdiği birçok şey var; nispeten düz hiyerarşi, tüm görüşlere açıklık, performansa dayalı yükselme imkânları ve “son derece zeki, yetenekli ve deneyimli mühendisler” ile çevrili olmak bunlardan bazıları. Bu yüzden de 15 yıl boyunca hiç “pazartesi sendromu yaşamadığını” söylüyor.

Tevfik İnal: Küçük Bir Kasabadan Tarihi Bir Dönüm Noktasına

Tevfik İnal, GE Aerospace’in F110 motorunun yerli savaş uçağı programı KAAN’a entegrasyonunu destekleyen kıdemli sistem mühendisi. Ülkenin havacılık ve savunma tarihinde önemli bir dönüm noktasını temsil eden bu projede kritik bir rol üstlenmesi, Muğla’da otomobil motorları çizen ilkokul çocuğu günlerinden bugüne ne kadar ilerlediğini gösteriyor.

“Türk havacılık tarihinin parçası olan yerli bir programa destek vermek beni, hem ülkeme kendi uçağını geliştirmesinde yardımcı olduğum için hem de GE Aerospace bünyesinde çalıştığım için gururlu ve mutlu kılıyor.”

KAAN entegrasyon projesine ek olarak İnal, aeroderivatif motorların müşterilerin araçlarına ve diğer uygulamalara entegrasyonu için kullanılan dokümantasyonun güncellenme projesini de yönetiyor. Bu dokümantasyon, GE Aerospace’in onlarca yıllık geçmişini, bilgi birikimini, tasarım prosedürlerini ve yönlendirmelerini içeriyor. Önümüzdeki yıllar boyunca dünya genelindeki GE Aerospace mühendisleri ve müşterileri, bu dokümantasyondan yararlanarak aeroderivatif motorları entegre edecekler. “Yüzlerce proje bu dokümantasyondan yararlanacak ve bu muhtemelen GE Aerospace’te küresel çapta yaptığım en büyük katkı olacak.”

TTC’de 15 yıldır çalışan İnal, merkezin birkaç düzine çalışanla Avrupa ve ötesindeki tedarikçilere süreç mühendisliği desteği sağlamaktan, GE Aerospace bünyesinde küresel roller üstlenen 500’den fazla çalışana sahip bir yapıya dönüşümüne de tanıklık etti. 

Bugün, “birden çok GE Aerospace motor programının küresel ‘sahibiyiz’ ve ileri bilim yetenekleri, disiplinler ve laboratuvarlara ev sahipliği yapıyoruz,” diyor İnal. Ona göre TTC ve GE Aerospace’i diğer şirketlerden ayıran en önemli faktörlerden biri, dünyadaki en deneyimli mühendislerle çalışma fırsatı.

“Biz ortak bir mühendislik anlayışını paylaşıyoruz. Benzer tutkularımız, hobilerimiz ve iş vizyonumuz var.” diyor ve “birçok farklı teknolojiyi öğrenme fırsatlarının sınırsız” olduğunu söyleyerek TTC’nin özel bir çalışma yeri olduğunu düşünüyor.

Aleyna Dursun: Edison Mühendisi Zorlukları Seviyor

Aleyna Dursun, dünya çapında kullanılan bileşenlerin, sistemlerin ve ürünlerin mekanik performansını, dayanıklılığını ve güvenilirliğini değerlendirmek ve analiz etmekten sorumlu baş makine analiz mühendisi olarak görev alıyor.

TTC 2000 yılında açıldığında sadece iki yaşındaydı. 2021 yılına gelindiğinde ise genç mühendisler için Edison Mühendislik Gelişim Programı kapsamında burada çalışmaya başlamıştı. İki yıl içinde üç rotasyonu tamamladı ve mezun olduktan sonra son rotasyonu olan mekanik mühendislik analizinde kalmayı seçti.

Kapsamlı dokümantasyon kaynaklarından ve bunları üretme süreçlerinden büyülenmesi daha ilk zamanlarında GE Aerospace’den etkilenmesini sağladı. Ayrıca daha önce çalıştığı resmi ortamlardan farklı olarak samimi ve açık şirket kültürü ile çevresindeki yetenekli mühendislerden de çok etkilendi.

Dursun, TTC’de en çok takdir ettiği şeylerden birinin öğrenme fırsatları olduğunu vurguluyor: “Yeniden tasarım çalışmalarından yeni parçaların geliştirilmesine kadar yapabileceğimiz işlerin çeşitliliği çok geniş. Ayrıca zorlu mühendislik projelerinde kritik sorumluluklar üstlenmemiz teşvik ediliyor. Mühendisler olarak tam da ihtiyacımız olan ve sevdiğimiz şey bu: zorlu mühendislik problemlerini çözmek.”

Başarılı çalışmaların fark edilmesini sağlayan takdir sistemini de çok seviyor. “Bir işi iyi yaptığınızda, bu fark ediliyor ve bu motive edici bir şey.”

Dursun, kariyerindeki en zorlu görevini de GE Aerospace bünyesinde yaşadı. Aeroderivatif motorla ilgili sahadaki bir olayın kök neden analizini yapan ekibin parçasıydı. “Yaklaşık dokuz ay boyunca bunun üzerinde çalıştım ve birçok olası etkeni değerlendirdik. Gelecekteki olayları önlemek için tasarım mühendislerine yardımcı olan birçok etkili faktörü tespit ettik.”

Bu çalışmalarının sonucu olan verilerden yararlanan GE Aerospace iç ekibinden de ödül aldı. “Büyük bir ödül değildi ancak takdir edilmek benim için çok anlamlıydı.”

“Olağanüstü Yetkinlikler”

Merkezin 25. yılının kutlandığı 30 Mayıs etkinliğinde TTC Genel Müdürü Dr. Aybike Molbay, merkezde çalışan ekiplerin “olağanüstü yetkinliklerinden” söz etti. TTC’nin sadece Ar-Ge ve inovasyon merkezi değil, aynı zamanda küresel çapta uçuşun geleceğini şekillendiren kritik bir merkez olduğunu vurguladı.

Dr. Molbay, TTC’nin Türkiye’nin havacılık endüstrisine ve daha geniş ekonomiye önemli katkılar sağlayan rolüne ve GE Aerospace’in küresel Teknoloji ve Operasyon merkezlerinden biri olarak önemine dikkat çekerek, “TTC’nin önümüzdeki yıllarda da insanları yükseltmek ve güvenle evlerine ulaştırmak amacıyla yürüttüğümüz küresel çabalarımızın temel taşlarından biri olarak etkisini genişletmeye devam edeceğine eminiz,” dedi.

*CFM International, GE Aerospace ve Safran Aircraft Engines’in %50-%50 ortak girişimidir ve LEAP motorunun üreticisidir.

**RISE (Revolutionary Innovation for Sustainable Engines), CFM International’ın tescilli markasıdır.